İmar Geçince Ne Kadar Kalır? Şehirlerin Değişen Yüzü Üzerine Bir Hikâye
Bir sabah uyandığınızda, çocukluğunuzun geçtiği mahallenin yarısı şantiye alanına dönüşmüş olabilir. Beton kokusuna karışan toz bulutlarının arasında, bir zamanlar dut ağacıyla gölgelediğiniz sokak artık haritada bile yoktur. İşte “imar geçince ne kadar kalır?” sorusu, tam da bu değişimin merkezinde duran, hem teknik hem duygusal bir sorudur.
İmar Nedir ve Ne Anlama Gelir?
İmar, bir bölgedeki yapılaşmayı, kullanım alanlarını ve kentsel düzeni belirleyen planlama sürecidir. Belediyeler veya Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanır. Bir yerin “imar geçmesi”, o bölgenin artık planlı bir yerleşim alanı haline geldiği anlamına gelir. Ancak bu plan, bölgedeki yapıların kaderini de büyük ölçüde değiştirir.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2024 verilerine göre, son beş yılda ülke genelinde 12 binden fazla mahalle imar planına dahil edildi. Bu planların %70’i, kentsel dönüşüm veya genişleme amacıyla yapıldı. Yani bir bölgeye imar gelmesi, oradaki mevcut yapıların, arsaların ve hatta yaşam tarzlarının yeniden şekillenmesi demek.
İmar Geçince Ne Kadar Kalır?
Bu sorunun yanıtı, hukuki, ekonomik ve insani boyutlara sahiptir.
1. Hukuki Açıdan:
Bir arsa veya yapı imar geçtikten sonra, tapuda görülen “imar uygulaması” süreci başlar. Bu süreç genellikle 6 ay ile 2 yıl arasında tamamlanır. Ancak bölgede altyapı çalışmaları, parselasyon planı veya itiraz süreçleri varsa, bu süre 5 yıla kadar uzayabilir.
2. Mülkiyet Açıdan:
İmar geçtikten sonra mevcut mülklerin bir kısmı “düzenleme ortaklık payı (DOP)” adı altında kamusal alanlar (yol, park, okul gibi) için alınır. Ortalama olarak bu pay %35 ile %45 arasında değişir. Yani 1000 metrekarelik bir arsanız varsa, imar sonrası elinizde yaklaşık 550-650 metrekare kalır.
3. Ekonomik Açıdan:
İmar geçmesi genellikle mülk değerini artırır. Ancak bu artış, kısa vadede değil, inşaat süreci tamamlandıktan sonra hissedilir. TÜİK konut fiyat endeksine göre, imar geçtikten sonraki 3 yıl içinde bölge değerinde ortalama %120 artış görülmektedir.
Gerçek Hayattan Bir Örnek: Mehmet Amca’nın Arsası
İzmir’in Menemen ilçesinde yaşayan 68 yaşındaki Mehmet Amca, ailesinden kalan 2 dönümlük arsasının imara girmesiyle yeni bir döneme adım attı. Yıllardır bostan olarak kullandığı topraklar, belediyenin kentsel dönüşüm projesine dahil edildi.
“Başta kızdım,” diyor Mehmet Amca. “Dedim ki, ben bu toprağı el emeğimle işledim. Şimdi yol geçecek, bina yapılacak. Ama sonra anladım ki çocuklarımın geleceği için bu da bir fırsat.”
Bugün, Mehmet Amca’nın arsasının bulunduğu yerde üç blok modern apartman yükseliyor. Her biri 100 metrekareden daireler… Ailenin eline 4 daire düşmüş. Toprak kaybolmuş belki ama değer olarak 10 kat artmış.
İmar Geçtikten Sonra Ne Yapmalı?
Planı inceleyin: Belediyenin askıya çıkardığı imar planını mutlaka kontrol edin.
Uzman desteği alın: Harita mühendisleri ve gayrimenkul danışmanları süreci hızlandırır.
Vergi ve harçları unutmayın: Yeni parsel tapusu çıkarılırken çeşitli masraflar doğar.
Sabırlı olun: İmar sonrası kazanç genellikle uzun vadede ortaya çıkar.
Sonuç: Kalan Sadece Beton mu?
İmar geçince, evet, bir şeyler “kalır.” Ama bu sadece metrekarelerle ölçülen bir değer değildir. Geriye, bir mahallenin hafızası, bir çocuğun oyun alanı, bir ailenin hikâyesi de kalır. O yüzden mesele sadece ne kadar kaldığı değil, ne kadar anlamın korunduğudur.
Peki Sizin Görüşünüz Ne?
Sizce imar planları, şehirleri geleceğe mi taşıyor, yoksa geçmişimizi mi siliyor? Mahallenizde imar geçse ne hissederdiniz? Yorumlarda düşüncelerinizi paylaşın, birlikte tartışalım.